Στέλιος Καλαθάς: «Το θέατρο είναι πάνω από μας και πέρα από τις δικές μας ανηθικότητες»

Συνέντευξη στο περιοδικό “Λοιπόν” και τη Ρενέ Σαραντινού έδωσε ο ηθοποιός Στέλιος Καλαθάς, ο οποίος μίλησε και για το “τσουνάμι” των καταγγελιών για τον καλλιτεχνικό χώρο.

Πού διοχετεύεις την ενέργειά σου μέσα στην περίοδο της πανδημίας;

Έχουμε χρέος ως καλλιτέχνες, να βοηθήσουμε τον κόσμο όσο μπορούμε, ειδικά αυτή τη δύσκολη περίοδο που ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, που υπάρχει αγριότητα κι επιθετικότητα. Ο καθένας πρέπει να συμβάλει ώστε να κρατήσουμε τον κόσμο συνδεδεμένο με τη χαρά και την αισιοδοξία. Έχουμε χρέος και στον βαθύτερο εαυτό μας, ο οποίος πρέπει να προστατευτεί και στα γύρω-γύρω που φέρνει αυτός ο εγκλωβισμός σε συναισθηματικό και σε ψυχολογικό επίπεδο. Είναι μεγάλο κακό η αδράνεια, καθώς είναι ύπουλη, χάνεις τα ενδιαφέροντά σου, κι είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κατάθλιψη. Πρέπει να πάμε κόντρα σε όλο αυτό.

Έχεις έρθει αντιμέτωπος με την κατάθλιψη;

Όχι, μου έχει συμβεί άπειρες φορές, μέσα από συναδέλφους στο θέατρο, φίλους και μαθητές μου, να είμαι απέναντι από την κατάθλιψη. Προσπαθώ να κάνω ό,τι ξέρω, ό,τι έχω μάθει και χρησιμοποιώ στα μαθήματά μου, ακριβώς για να μην πέσω στην κατάθλιψη. Πηγαίνω στο εξωτερικό σαν μαθητής, να ενημερωθώ, παρακολουθώ σεμινάρια, φέρνω τις ασκήσεις και τις τεχνικές. Αυτό έχει ξόδεμα ψυχής, κι αν δε βρω κάποιες πηγές να τροφοδοτηθώ κι εγώ, κάποια στιγμή αυτό θα στερέψει. Πρέπει συνέχεια ο δάσκαλος να γίνεται κι αυτός μαθητής και να μαθαίνει, γιατί αυτό εξελίσσεται. Στην πρώτη καραντίνα είχα πάθει σοκ, γιατί αυτό που έκανα όλα τα χρόνια ήταν διά ζώσης, και τώρα έπρεπε να βρεθεί τρόπος να “κουμπώσει” μέσα από μια οθόνη. Δεν ήμουν υπέρ της τεχνολογίας, κι όσες φορές μου ζητούσαν άνθρωποι από την επαρχία να τους κάνω μάθημα, δεν δεχόμουν, γιατί πίστευα ότι δεν μπορείς να λειτουργήσεις μέσα από την οθόνη. Σε όλες μου τις ομάδες, της Θεσσαλονίκης και της Κύπρου, πήγαινα κάθε μήνα και τους έκανα μάθημα από κοντά. Μετά από δύο εβδομάδες προσαρμογής, έμαθα τα εργαλεία που μπορεί να σου δώσει η τεχνολογία.

Θεωρείς ότι η συνήθεια θα μας βολέψει και σε κάποια κομμάτια θα φέρει την αποξένωση;

Όση συνήθεια κι όσο θα κρατήσει αυτό, δεν νομίζω ότι ο Έλληνας θα μπορέσει να μην αγκαλιάσει, θα βγει με τους κολλητούς του, θα κάνει χαβαλέ, θα κάνει διακοπές το καλοκαίρι, είναι στο DNA του. Πλέον μιλάω καθημερινά με φίλους μου που είναι στον Καναδά, στη Γερμανία, τώρα με την καραντίνα έχουμε αναπτύξει φοβερή σχέση, έχει χτιστεί σε άλλη βάση.

To ενδεχόμενο να συμβιβαζόμαστε με την εικονική πραγματικότητα ισχύει;

Η συνήθεια γίνεται δεύτερη φύση, αλλά είναι τέτοιο το ταπεραμέντο μας, που τη θέλουμε την αγκαλιά. Δεν νομίζω πως αυτά θα τα χάσουμε μόλις μας επιτραπεί, αλλά θα υπάρχει και το ίντερνετ για να καλύψει κάποια άλλα κενά.

Βρίσκεσαι στο σίριαλ “Χαιρέτα μου τον Πλάτανο”.

Το σίριαλ ήρθε μια ωραία στιγμή που είχα ανάγκη μέσα στην καραντίνα να παίξω, να εκφραστώ και να συναντηθώ με ανθρώπους που μας ενώνουν πάρα πολλά εδώ και δεκαετίες, όπως είναι ο Τάσος Χαλκιάς, που έχουμε βρεθεί και στο θέατρο, όπως η Νικολέττα Βλαβιανού, που έχουμε παίξει μαζί πολλές φορές. Το κλίμα είναι ωραίο, παρεΐστικο, φιλικό. Με τον Αντρέα Μορφονιό έχουμε ξανασυνεργαστεί, οπότε, κάτι γίνεται, πάμε στη δημιουργία, βγαίνουμε από το σπίτι μας. Είχα για μέρες να βγω από το σπίτι, κλειδωμένος, γιατί προσέχω πάρα πολύ, τον φοβάμαι αυτόν τον ιό.

Πόσες μέρες έχεις μείνει συνέχεια στο σπίτι σου;

Έχω κάνει και 4 μέρες να βγω από το σπίτι, κλειδωμένη η πόρτα. Μέσα στο σπίτι όμως είχα φτιάξει πολύ δημιουργική τη ζωή μου, καθώς δεν καταλάβαινα πότε ξυπνούσα, πότε νύχτωνε, πότε κοιμόμουν. Είχα φτιάξει έτσι τον μικρόκοσμό μου, ώστε να μην είμαι δυστυχής. Είμαι άνθρωπος που δεν μαζευόμουν στο σπίτι, συνέχεια έξω, δεν με έβλεπε το σπίτι. Είμαι για να ταξιδεύω, να πηγαίνω εκδρομές, του έξω…συνέχεια. Καθόλου σπιτόγατος δεν είμαι… Η αρχή μου είναι πως “το να περνάμε καλά, είναι μονόδρομος”, κι αυτό μου δίνει δύναμη.

Πώς βλέπεις τα πράγματα στον καλλιτεχνικό χώρο, μετά το “τσουνάμι” των καταγγελιών;

Δεν έχω πέσει θύμα βίας στο θέατρο, είχα βάλει με τον τρόπο μου όρια, μικρός που ήμουν, δεν έτυχε να μου συμβεί κάτι, δεν έχω προσωπική εμπειρία. Σε σχέση με αυτό που έχει γίνει, το θέατρο προχωράει πέρα και πάνω από εμάς, είναι πέρα από πολιτικές, θρησκείες, παραμένει και είναι θεραπεία, έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Δεν ήταν τυχαίο που οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαχναν τα θέατρα δίπλα στα θεραπευτήρια, δίπλα στα Ασκληπιεία. Το θέατρο είναι πάνω από μας και πέρα από τις δικές μας ανηθικότητες. Καλώς έγιναν αυτά που έγιναν, πρέπει να βγαίνουν στο φως περιστατικά και συμπεριφορές, αλλά θεωρώ λάθος να επικεντρωθούμε και να στρέψουμε τη γνώμη του κοινού μόνο σε αυτά, να χάσουμε κι έναν άλλο βασικό πυλώνα, που έχει να κάνει με το ότι αυτή τη στιγμή που είναι στα πρόθυρα της πείνας, αντιμετωπίζουν φοβερά πρόβλημα επιβίωσης πολλοί συνάδελφοι, όπως υπάρχουν συνάδελφοι που μπορεί να είναι και στα πρόθυρα αυτοκτονιών, είναι σε αδιέξοδα.

Έχεις μιλήσει με συναδέλφους σου και σου έχουν αναφέρει κάτι τέτοιο;

Ακούω ιστορίες από συναδέλφους μου και μιλάμε στο τηλέφωνο, τα πράγματα είναι δύσκολα για τον κλάδο μας, μη χάσουμε κι αυτόν τον πυλώνα σε σχέση με τα σκάνδαλα.

Έχεις δημιουργήσει κι έναν δικό σου θίασο.

Έχω δημιουργήσει τον θίασο “προσφοράς”, πηγαίναμε και παίζαμε σε φυλακές, σε γηροκομεία, σε ιδρύματα, σε νοσοκομεία, κι ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία για τις ομάδες μου, αλλά και για εμένα. Μπαίνοντας στον Κορυδαλλό, στους ισοβίτες, που οι περισσότεροι έχουν κάνει φόνους, παίζαμε θέατρο και στο ξεκίνημα της παράστασης, έβλεπες ένα άγριο μάτι που σιγά-σιγά άρχισε να αλλάζει και στο τέλος σηκώνονταν να μας αγκαλιάσουν και να μας δώσουν συγχαρητήρια.

Ποια ήταν η αντίδρασή σου τότε;

Στην αρχή ήμουν πολύ φοβισμένος, μπαίνοντας στις φυλακές, αλλά ήταν από τις πιο συγκλονιστικές εμπειρίες της ζωής μου.

Τι ακραίο έχεις κάνει στη ζωή σου;

Το πιο ακραίο το έκανα πέρσι, την περίοδο που ξεκινούσε η καραντίνα, ήταν ένα ταξίδι στη Χιλή, όπου καιγόταν το σύμπαν λόγω των προβλημάτων που έχουν εκεί, να φανταστείς τα μαγαζιά ήταν κλεισμένα με λαμαρίνες απ’ έξω. Κάθε βράδυ καιγόταν το σύμπαν, έμπαινα στο μετρό για να πάω στο ξενοδοχείο, υπήρχαν παντού δακρυγόνα, φωτιές, κόσμος, δεν ξέραμε σε ποιο σταθμό να βγούμε και ταυτόχρονα να είναι και η αρχή του κορονοϊού. Είχα πάει στη Χιλή, στην Αργεντινή και στην Ουρουγουάη. Υπήρχε ένα πρόγραμμα που καλούσαν Ευρωπαίους καλλιτέχνες για να γνωρίσουν την κουλτούρα της Λατινικής Αμερικής. Το είχα κανονίσει πριν από το ξεκίνημα του κορονοϊού, οπότε το ξεκίνημα, για να φοράμε μάσκα, κι όλα αυτά που συνέβησαν, με βρήκε στις χώρες αυτές. Είχα φρικάρει εκεί… Έσπαγαν πανεπιστήμια, πετούσαν μολότοφ, όπως και τις εκκλησίες που ήταν όλες κλεισμένες με λαμαρίνες, ενώ έξω από αυτές έγραφαν απίστευτα πράγματα, μια αγριότητα. Οι πτήσεις δεν γίνονταν κανονικά για να επιστρέψω κι ήμουν μόνος μου. Οι δράσεις που έχω ξεκινήσει, επειδή δεν μπορώ να κάνω τώρα τον θίασο “προσφοράς”, καλώ και μιλάει στις ομάδες μας κάποια προσωπικότητα της τέχνης, με θέματα του πολιτισμού, κι ως τώρα έχουν έρθει: Ο Γρηγόρης Βαλτινός, ο Αντώνης Λουδάρος, η Άννα Αδριανού, η Κάρμεν Ρουγγέρη, ο Λευτέρης Χαρίτος και πολλοί άλλοι, τους οποίους ευχαριστώ πολύ… Για να κρατήσουμε τον κόσμο στη χαρά, στην τέχνη, στον πολιτισμό.