Μητέρα, σύζυγος, γιαγιά, Πρέσβυς Καλής Θελήσεως της UNESCO και Πρόεδρος των Συλλόγων «Ελπίδα» και «Οραμα Ελπίδας», η κ. Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη είναι γεννημένη Πρωταθλήτρια της ζωής. Η Σάσα Σταμάτη τη συνάντησε στο «σπίτι» της, όπως το αποκαλεί, στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – ΕΛΠΙΔΑ», που καθημερινά δίνει ελπίδα σε χιλιάδες παιδιά. Σε μια ζεστή κουβέντα, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη μίλησε στα Παραπολιτικά για τη βράβευσή της από την «Ελληνική Πρωτοβουλία» στη Νέα Υόρκη, για τη συνάντησή της με τον Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, Δημήτριο, την οικογένειά της, τις δύσκολες στιγμές, αλλά και τα όνειρά της.
Πριν από λίγες ημέρες, η «Ελληνική Πρωτοβουλία» (The Hellenic Initiative – THI) στο 5ο ετήσιο δείπνο που διοργάνωσε στη Νέα Υόρκη σάς τίμησε για το ευρύ και μακρόχρονο κοινωνικό σας έργο και τον ηγετικό σας ρόλο στον Σύλλογο «Ελπίδα». Από ό,τι όμως είδαμε, αυτή τελικά δεν ήταν για σας μια απλή βράβευση. Ηταν ένα πραγματικό άνοιγμα στην Ομογένεια. Θέλετε να μας μιλήσετε γι’ αυτό;
Θα ήθελα να διευκρινίσω λίγο τα γεγονότα. Η απόφαση και η προετοιμασία γι’ αυτό το «άνοιγμα» στον Ελληνισμό προηγήθηκαν τουλάχιστον ενάμιση χρόνο από την ανακοίνωση της βράβευσής μου από το THI. Ο Ελληνισμός είναι μια δεύτερη και μεγαλύτερη Ελλάδα μακριά από την Ελλάδα! Και το παράπονο των Ελλήνων της Διασποράς είναι ότι νιώθουν «ξεχασμένοι» από την «Πατρίδα». Κι ας είναι πιο «Ελληνες» από εμάς! Το «Οραμα Ελπίδας», στον αγώνα του για την αύξηση των εθελοντών δοτών μυελού των οστών, ώστε να μη χάνεται ούτε ένας άνθρωπος που χρειάζεται μεταμόσχευση μυελού των οστών για να ζήσει, συνέλαβε εδώ και πολύ καιρό την ιδέα να στραφεί σε αυτή τη μεγάλη πηγή ζωής και δύναμης που μπορεί να γίνει ο Ελληνισμός, όπου και αν βρίσκεται, φτιάχνοντας μια γέφυρα φιλίας και προσφοράς για την αύξηση εθελοντών δοτών. Τη στιγμή μάλιστα που για τη συμβατότητα παίζει μεγάλο ρόλο η κοινή καταγωγή. Η προετοιμασία όλου αυτού του προγράμματος έχει αρχίσει πολύ πριν από την απόφαση της τόσο τιμητικής για μένα βράβευσης από το The Hellenic Initiative και βρίσκεται ήδη σε ένα τελικό στάδιο.
Τι είναι για σας αυτή η βράβευση; Τι σημαίνει για τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη το Hellenic American Leadership Award;
Η τιμητική αυτή διάκριση έχει πάρει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου. Σημαίνει για μένα τη δέσμευσή μου να συμβάλω για δυνατότερους δεσμούς των Ελλήνων μεταξύ μας και για την κινητοποίηση όσο γίνεται περισσότερων Ελλήνων στον αγώνα για ζωή.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σας, είχατε συνάντηση με τον Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, Δημήτριο, ο οποίος μίλησε με πολύ θερμά λόγια για το έργο σας, λέγοντας: «Θεωρώ αυτό το έργο, έργο αναφοράς παγκοσμίως και αξίζει κάθε έπαινος, γιατί γίνεται με τρόπο ο οποίος αναδεικνύει τη βοήθεια και τη συμβολή των εθελοντών. Δηλαδή είναι ένα έργο κοινότητας, ενώ υπάρχει μια πάρα πολύ ισχυρή ηγεσία, στο πρόσωπο της κυρίας Βαρδινογιάννη, η οποία έχει δοθεί σε αυτό το έργο όχι χθες, αλλά σε όλη της τη ζωή…». Να συμπεράνω, λοιπόν, ότι η Εκκλησία της Αμερικής θα είναι στο πλευρό σας σε αυτήν την πρωτοβουλία για την Ομογένεια;
Τα λόγια του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου μού δίνουν μια βαθιά ικανοποίηση και την πεποίθηση πως ο στόχος μας θα επιτευχθεί! Με τον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο συζητάμε και προγραμματίζουμε μια μεγάλη καμπάνια ευαισθητοποίησης και εγγραφής νέων εθελοντών δοτών μυελού των οστών μέσα από το πιο δραστήριο «δίκτυο» της Εκκλησίας της Αμερικής, την οργάνωση «Η Φιλόπτωχος», που την αποτελούν περισσότερες από 10.000 δραστήριες και πολύ επιτυχημένες στον χώρο τους γυναίκες, οι οποίες και κρίθηκαν από τον Αρχιεπίσκοπο ως οι ιδανικές για τον σκοπό μας. Είμαι βέβαιη πως ο στόχος μας θα πετύχει, θα αυξήσει θεαματικά τον αριθμό των Ελλήνων εθελοντών δοτών μυελού των οστών προς όφελος των Ελλήνων ασθενών σε όλο τον κόσμο, θα στηρίξει οικονομικά την τυποποίηση των δειγμάτων, που έχει τεράστιο ετήσιο κόστος για μας, και συγχρόνως θα βοηθήσει τη χώρα μας να γίνει «συμβατή» με τις άλλες πολιτισμένες χώρες του κόσμου και όχι να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις, όπως συμβαίνει σήμερα σε αυτόν τον τομέα. «Make Greece Compatible!» είναι το σύνθημα της καμπάνιας μας.
Αυτό ήταν και το θέμα της πρόσφατης συνάντησής σας με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κ. Ιερώνυμο;
Συναντώ τον Αρχιεπίσκοπο τακτικά γιατί τον εκτιμώ βαθύτατα, θαυμάζω το ανθρωπιστικό έργο του και συνεργαζόμαστε μαζί του τόσο για τα Ελληνόπουλα που έχουν ανάγκη όσο και για τα προσφυγόπουλα. Η ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των εθελοντών δοτών μυελού των οστών στη χώρα μας, ήταν το βασικό θέμα που συζητήσαμε αυτή τη φορά. Στο πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου βρήκαμε έναν πολύ μεγάλο σύμμαχο. Με την καθοδήγησή του η Εκκλησία της Ελλάδος θα συμβάλλει μέσα από όλες τις Μητροπόλεις, τις οργανώσεις της και ιδιαίτερα μέσα από τη νεολαία της στην εκστρατεία του «Οράματος Ελπίδας».
Ας γυρίσουμε, όμως, ξανά στην Ομογένεια και στο πρόσφατο ταξίδι σας στην Αμερική. Αφιερώσατε το βραβείο που πήρατε στα παιδιά της «Ελπίδας» και το μοιραστήκατε με τον σύζυγό σας, τα παιδιά και τα εγγόνια σας. Η οικογένειά σας πόσο ρόλο έχει παίξει σε όλο αυτό το έργο σας; Είναι η έμπνευσή σας;
Το έχω πει πολλές φορές και το επαναλαμβάνω και σε εσάς: Στη βάση, στην «ψυχή» του έργου μου βρέθηκε πάντοτε η οικογένειά μου. Η μητρότητα, που με άλλαξε σαν άνθρωπο και με έκανε να βλέπω τη ζωή με άλλα μάτια, αυτά της προσφοράς και της αγάπης, και η στήριξη της οικογένειάς μου, που μου δίνει την ψυχική δύναμη να συνεχίζω τον αγώνα μου.
Χαρακτηρίσατε τον σύζυγό σας ως τον μεγαλύτερο σύμμαχο της ζωής σας και της καρδιάς σας. Πώς είναι αυτή η σπουδαία κοινή σας πορεία όλα αυτά τα χρόνια;
Το κυρίαρχο πρόσωπο στη ζωή μου είναι ο άνδρας μου. Είναι πάνω από όλα για μένα. Είμαστε μαζί από νεαρά παιδιά. Στη ζωή μαζί πορευόμαστε, στηρίζοντας πάντα ο ένας τον άλλον. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευλογία από το να αγαπάς έναν άνθρωπο μια ολόκληρη ζωή και να αισθάνεσαι πως σε αγαπά και εκείνος το ίδιο.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα να δημιουργήσετε τον Σύλλογο «Ελπίδα» και μετέπειτα την Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών «Οραμα Ελπίδας»;
Το 1990 δεν υπήρχε στη χώρα μας σωτηρία για τα παιδιά που χρειάζονταν μεταμόσχευση μυελού των οστών. Αν δεν είχαν 500.000 δολάρια για να πάνε στην Αμερική ή λίγο λιγότερα για να πάνε στην Ευρώπη, τα παιδιά χάνονταν. Οταν αυτό το συνειδητοποιήσεις, όταν ζήσεις αυτή την τραγωδία των γονιών που ζητούν απεγνωσμένα βοήθεια για να σώσουν το παιδί τους, δεν μένεις με σταυρωμένα χέρια! Και δεν μείναμε! Δημιουργήσαμε την «Ελπίδα», αποφασίσαμε να φτιάξουμε την Πρώτη Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών στη χώρα μας, ώστε το πρόβλημα να αντιμετωπίζεται και να λύνεται εδώ, στον τόπο μας, και το 1992 ήμασταν έτοιμοι! Μέχρι σήμερα, 1.000 παιδιά έχουν κάνει μεταμόσχευση μυελού των οστών στη Μονάδα μας, δίπλα στους δικούς τους, κοντά στο σπίτι τους… Με την ίδια λογική ξεκινήσαμε, πριν από τρία χρόνια, και αφού είχαν προηγηθεί η δημιουργία του ξενώνα μας και το χτίσιμο από την «Ελπίδα» του πρώτου Ογκολογικού Παιδιατρικού Νοσοκομείου στην Ελλάδα, τη δημιουργία της Τράπεζας Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών, ώστε όσοι χρειάζονται να κάνουν μεταμόσχευση μυελού των οστών, ενήλικες και παιδιά, να μπορούν να βρουν έναν συμβατό δότη στη χώρα τους πιο εύκολα και χωρίς κόστος… 55.000 νέοι εθελοντές δότες μυελού των οστών και 15 κερδισμένες ζωές είναι ο απολογισμός αυτών των τριών χρόνων.
Θέλω να μου πείτε μια ιστορία παιδιού που πραγματικά σας συγκλόνισε.
Είναι εκατοντάδες οι περιπτώσεις κι όλες με έχουν πραγματικά συγκλονίσει. Σε αυτές πηγαίνει ο νους μου κάθε φορά που χρειάζεται να πάρω δύναμη για να συνεχίσω. Από μια απλή κίνηση, αλλά με μεγάλο για μένα νόημα, όπως το χρυσό μετάλλιο που μου πρόσφερε η Ελληνίδα πρωταθλήτρια ξιφασκίας Εφη Βλάμη, αποθεραπευμένο μας παιδί, τα λόγια ευγνωμοσύνης που μου ψιθύρισε ο αγαπημένος μου Στέλιος από την Καστοριά, ο Αλέξανδρος από την Αλβανία, που μόλις γεννήθηκε έδωσε μόσχευμα στον αδερφό του, τον Νικόλα, και του έσωσε τη ζωή, η Θεοδώρα από τη Σερβία που ήρθε στην Ελλάδα με ελάχιστες ελπίδες και τώρα είναι καλά και σπουδάζει με τη φροντίδα μας, η Ειρήνη από την Καλαμάτα, που είπε στη μαμά της: «Μαμά, επιτέλους ήρθαμε σπίτι μας» καθώς έμπαιναν στον ξενώνα μας, ο Ερμής, που θα βαφτίσω τον Νοέμβριο και βγήκε πρώτος σε έναν αγώνα δρόμου, μέχρι τον μικρούλη ασθενή που έκλαιγε μια μέρα στην είσοδο του νοσοκομείου και όταν τον ρώτησα γιατί κλαίει μου είπε ότι είχε γίνει καλά, αλλά δεν ήθελε να φύγει από το νοσοκομείο μας. Αυτά για μένα είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή!
Πολλοί πιστεύουν ότι για κάποιους ανθρώπους είναι πολύ εύκολο να γίνουν κάποια πράγματα. Ποια είναι η πραγματικότητα; Πόσο έχετε αγωνιστεί για να πετύχετε όλα αυτά στη ζωή σας;
Τίποτα δεν χαρίζεται στη ζωή! Τίποτα δεν γίνεται χωρίς όραμα, χωρίς σκληρή δουλειά, χωρίς συλλογική δουλειά και προπαντός χωρίς αγάπη και πίστη σε αυτό που κάνεις… Στην επίσκεψή του στο νοσοκομείο μας, ο Kofi Annan με ξάφνιασε λέγοντας: «Μαριάννα, σε έχω δει πώς δουλεύεις: δεν το βάζεις ποτέ κάτω! Δεν τα παρατάς ποτέ!». Δεν είχα ποτέ φανταστεί πως αυτό… φαίνεται! Ομως αυτό είναι το μότο μου: ό,τι και αν συμβεί, δεν κοιτάζω ποτέ πίσω. Εχω περάσει πολλά στη ζωή μου και μέσα από αυτά έχω γίνει ακόμα πιο δυνατή: Η εξορία του άνδρα μου στην Αμοργό και οι επισκέψεις στην Ασφάλεια την εποχή της δικτατορίας, μια απόπειρα δολοφονίας… Ποτέ δεν βλέπεις με τα ίδια μάτια τον κόσμο μετά από τέτοια γεγονότα… Συμμερίζομαι τον πόνο των άλλων ακριβώς γιατί κι εγώ έχω περάσει πολλά… Τίποτα δεν ήρθε μόνο του…
Ποιος είναι ο επόμενος στόχος της ζωής σας;
Στα σχέδιά μας είναι η δημιουργία ενός Κέντρου Αριστείας για την έρευνα γύρω από τον παιδικό καρκίνο, σε συνεργασία με το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και η δημιουργία ενός Κέντρου Μεταμόσχευσης συμπαγών οργάνων για παιδιά.
Πώς είναι η Μαριάννα Βαρδινογιάννη στο σπίτι; Είναι η παραδοσιακή σύζυγος; Θα μαγειρέψετε; Θα παίξετε με τα εγγόνια σας;
Παραπάνω από παραδοσιακή! Μπορεί να μη μαγειρεύω συχνά, αλλά το σπίτι μου και η οικογένειά μου είναι ο παράδεισος για μένα! Είμαι παραδοσιακή μητέρα, παραδοσιακή γιαγιά και πάνω απ’ όλα παραδοσιακή σύζυγος.
Από την άλλη, όμως, είστε μια δυναμική γυναίκα, που έχει καταγράψει μάλιστα σε ένα καταπληκτικό βιβλίο και τη θέση των γυναικών στον μινωικό πολιτισμό μέχρι και σήμερα.
Αυτό ήταν το θέμα του διδακτορικού μου. Το «κατάφερα» και αυτό στη ζωή μου! Μπορεί να μου πήρε 8 ολόκληρα χρόνια, αλλά ήταν για μένα ένα όνειρο ζωής: Να σπουδάσω Ιστορία της Τέχνης και Αρχαιολογία, κι ας ξεκίνησα με σπουδές στα οικονομικά. Αυτή η εργασία συνδυάζει και τα δύο.
Υπάρχουν θέματα με τα οποία ασχολείστε προσωπικά στην UNESCO και έχουν άμεση σχέση με την ιστορία και τη διεθνή εικόνα της χώρας μας;
Σε δύο θέματα θεωρώ σημαντικό το ότι στρέψαμε σε αυτά το ενδιαφέρον και την προσοχή της UNESCO: Το ένα αφορά στο μεγάλο εθνικό ζήτημα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα, όπως το λέει ο κόσμος. Το 2003, με πρωτοβουλία μου διοργανώσαμε στην έδρα της UNESCO στο Παρίσι μια έκθεση φωτογραφιών που απεικόνιζαν ενωμένα τα τμήματα των Γλυπτών του Παρθενώνα, τα οποία σήμερα βρίσκονται διαμελισμένα ανάμεσα στο Μουσείο της Ακροπόλεως και στο Βρετανικό Μουσείο. Η έκθεση αυτή προκάλεσε αίσθηση και ευαισθητοποίησε ιδιαίτερα τα μέλη του διεθνούς οργανισμού, δημιουργώντας ένα πολύ θετικό κλίμα για το μεγάλο αυτό εθνικό μας ζήτημα. Αλλά και λίγα χρόνια αργότερα, όταν το Ιδρυμά μας σε συνεργασία με το Ιδρυμα «Μελίνα Μερκούρη» ξεκινήσαμε μια νέα διεθνή εκστρατεία για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, με το όνομα «Return-Restore-Restart», είχαμε την υποστήριξη της UNESCO, η οποία έθεσε το θέμα στην κορυφή της ατζέντας της και πήρε την πρωτοβουλία να μεσολαβήσει ανάμεσα στις δύο χώρες για να αρχίσουν οι σχετικές διαβουλεύσεις. Το δεύτερο θέμα είναι το Μεταναστευτικό: Βρίσκω σημαντικό το ότι συνδιοργανώσαμε με την UNESCO εδώ, στην Αθήνα, τη «Συνάντηση των Αθηνών για τις Φιλόξενες Πόλεις για τους Πρόσφυγες» με την παρουσία της ίδιας της γενικής διευθύντριας, της κυρίας Irina Bokova, και τη συμμετοχή πολλών εμπειρογνωμόνων από όλο τον κόσμο, δίνοντας την ευκαιρία στους δημάρχους μας, πάνω από όλα, να μεταφέρουν δυνατά τη φωνή τους σε ένα σημαντικό κέντρο λήψης αποφάσεων, όπως είναι η UNESCO.
Μου είπατε στη συνάντησή μας ότι δεν σας αρέσει η λέξη «φιλανθρωπία». Για ποιο λόγο;
H «φιλανθρωπία» έχει συνδεθεί στη χώρα μας με μια απρόσωπη, ψυχρή προσφορά χρημάτων για έναν σκοπό. Εγώ προτιμώ τον όρο «κοινωνική αλληλεγγύη», με εκφράζει περισσότερο: να είσαι στο πλευρό αυτού που έχει ανάγκη. Να συμπάσχεις μαζί του. Αυτό για μένα έχει περισσότερη αξία!