Στην πλέον ενδιαφέρουσα θεατρική της στιγμή, αυτή της Σεροτονίνης του Μισέλ Ουελμπέκ, η Μαρία Κωνσταντάκη μιλάει αποκλειστικά στο zappIT. Με αφορμή την παράσταση που ανεβαίνει στο θέατρο Κάμιρος, η Μαρία Κωνσταντάκη έρχεται σήμερα εφ’ όλης της ύλης. Η νέα πραγματικότητα στο θέατρο με την πανδημία, η κοινωνική τάση για ανθρωποφαγία, το #metoo και οι κίνδυνοι των social media σε πρώτο πλάνο.
Σε μια σεζόν διαφορετική από κάθε άποψη, με πρωταγωνίστρια την πανδημία, σε βρίσκει η Σεροτονίνη στο θέατρο Κάμιρος. Μια διαφορετική, επίσης, παράσταση από κάθε άποψη.
Δεν γνώριζα το έργο του Μισέλ Ουελμπέκ για να σου είμαι ειλικρινής, το διάβασα όταν μου έκανε την πρόταση ο Δημήτρης Αγαρτζίδης για να βρεθώ σε αυτό. Το πήρα, το διάβασα και μου άρεσε πολύ η απόδοση και η ελεύθερη διασκευή της ομάδας Elephas Tiliensis. Παρ’ όλο που είναι μια νουβέλα όπου ο ήρωας θυμάται και διηγείται τη ζωή του, δεν μπήκαμε στην κλασική αφήγηση αλλά κάναμε μια εναλλακτική συνθήκη τηλεοπτικού σόου όπου περνούν οι άνθρωποι της ζωής του από το πλατό.
Και αυτή η εμπειρία της… παρουσίασης, καθώς αυτό τον ρόλο κρατάς, πως είναι αλήθεια σε σχέση με την επικοινωνία με το κοινό;
Η διάδραση προέκυψε στις τελευταίες πρόβες αφού στην αρχή δουλεύαμε κανονικά τους μονολόγους και την έναρξη από μένα δίχως να απευθυνόμαστε στους θεατές. Στην πορεία, όμως, ήρθε η σκέψη να βγει ένα πράγμα πολύ άμεσο ώστε ο θεατής να μην μπορεί να αντιληφθεί αν αυτή τη στιγμή μιλάει η Μαρία Κωνσταντάκη ή ο ρόλος. Προσωπικά μου αρέσει πολύ η επικοινωνία με τον κόσμο ούτως ή άλλως, οπότε κάθε μέρα εμπλουτίζεται διαφορετικά το κείμενο με αυτοσχεδιαστικά στοιχεία ανάλογα με το κοινό.
Δύσκολο εγχείρημα η παρουσία του παρακμασμένου κόσμου του Ουελμπέκ ωστόσο, έχοντας διαβάσει το βιβλίο, θα τονίζω πως κατορθώνετε γοητευτικά να απλώσετε στη σκηνή το πνεύμα αυτού.
Είναι δύσκολο ασφαλώς και σ’ ευχαριστούμε για το όμορφο σχόλιο. Νομίζω πως η όποια επιτυχία σε αυτή την ελεύθερη απόδοση είναι πως ναι μεν απέχει πολύ από το βιβλίο αλλά κρατάει όλο το κλίμα και τον κόσμο. Αυτήν δηλαδή την παθογένεια που περιγράφει και ο ίδιος στο βιβλίο του, αυτό το τοξικό περιβάλλον όπου δεν υπάρχουν οι ρόλοι του καλού και του κακού. Όλοι εν δυνάμει, εξαιτίας των συνθηκών, βγάζουμε τον χειρότερο μας εαυτό και αυτό νομίζω πως αναδεικνύεται στην παράσταση μας.
Αν και το έργο διαδραματίζεται στην Γαλλία, τα πάντα που θίγονται είναι εδώ, δίπλα μας. Η πατριαρχία, η κατάθλιψη, η άρρωστη σκέψη.
Είναι πολύ σύγχρονο κείμενο, το οποίο γράφτηκε στις αρχές του 2019 και ο Ουελμπέκ είναι ένας πολύ αμφιλεγόμενος συγγραφέας. Αιρετικός πολύ, που τον έχουν επαινέσει αρκετοί αλλά έχει κατακρεουργηθεί και σε πολλές κριτικές. Τον θεωρούν φαλλοκράτη, μισογύνη, ρατσιστή και ισλαμοφοβικό. Για μένα στην πραγματικότητα είναι πολύ αιχμηρός συγγραφέας. Δηλαδή δείχνει όλο αυτό που συμβαίνει με πολύ ωμό, σκληρό και κυνικό τρόπο. Πολλές φορές όταν το αντιμετωπίζεις αυτό μοιάζει με γροθιά στο στομάχι. Κάτι που, βέβαια, μας λένε αρκετοί θεατές μετά την παράσταση, οι οποίοι και χρειάζονται κάποιο χρόνο ώστε να σκεφτούν όσα παρακολούθησαν.
Σύστησε μας τον δικό σου ρόλο, Μαρία, γιατί καλά αναφέραμε για παρουσιάστρια του σόου αλλά αυτό, σε κάποιον που δεν γνωρίζει το έργο, μοιάζει ιδιαιτέρως θολό.
Έχουμε ένα τηλεοπτικό σόου στο οποίο παρευρίσκεται όποιος επιθυμεί να αυτοκτονήσει. Σαν να κάνουμε την παρουσίαση ενός προσώπου, το οποίο όμως στη συνέχεια θα πάρει την απόφαση να αυτοκτονήσει. Μια άγρια σε κάθε περίπτωση συνθήκη. Για αυτό και ξεκινάω την παράσταση πολύ χαλαρά ως Κλερ Καραμπά, βάζοντας τον θεατή σε μια ανάλαφρη αρχικά διάθεση για όσα θα επακολουθήσουν. Είμαι ο άνθρωπος που διοργανώνω τα πάντα σε αυτό το σόου, ο μαέστρος και ενορχηστρωτής ενώ έχω υπάρξει και παρελθοντικό πρόσωπο στη ζωή του καλεσμένου και πρωταγωνιστή της ιστορίας, του Φλοραντ Κλοντ. Έχω την εντύπωση ότι είμαι ένας εξίσου τοξικός και «άρρωστος» άνθρωπος όπως και το σύμπαν του Κλοντ. Αυτό που θέλει, άλλωστε, να παρουσιάσει ο Ουελμπέκ είναι πως είμαστε σε ένα υπαρξιακό τέλμα και πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους έκφρασης επικοινωνίας με τον εαυτό μας, τους άλλους και την φύση.
Πολύ μακρινή δουλειά από την εικόνα που σε γνωρίζουμε, την πιο εμπορική αν θες, των μεγάλων θεάτρων. Πόσο κοντινή είναι όμως στην δική σου αλήθεια;
Πριν κάνω τηλεόραση, η αλήθεια θα σου πω πως έπαιζα σε πειραματικές παραστάσεις και μικρά θέατρα γιατί από νωρίς συνειδητοποίησα ότι δεν είμαι καθόλου καλή στο να μπαίνω σε ένα πλαίσιο ακρόασης με 200 άτομα. Δεν μπορούσα να λειτουργήσω και δεν με έπαιρναν ποτέ. Οπότε άρχισα να βρίσκομαι με πειραματικές ομάδες. Η τηλεόραση ήταν αυτή που μου έφερε πιο εμπορικά πράγματα επειδή και ο κόσμος του χώρου μας με γνώρισε από αυτήν. Λίγο πριν τον κορονοϊό και την παράσταση που είχαμε κάνει με τον Θύμιο Κούκιο στο Νέο Κόσμο, όμως, αποφάσισα να είμαι λίγο πιο ανοικτή και να κινηθώ σε δρόμους που δεν θα κάνω για μια ακόμα φορά την κωμίκα. Έτσι ήρθε πέρσι η Ποντικοπαγίδα και τώρα η Σεροτονίνη, όπου ναι μεν υπάρχει ένα μαύρο χιούμορ αλλά σε μια λεπτή ισορροπία.
Στοιχεία της Σεροτονίνης αντικατοπτρίζονται, θα πω εκ νέου, γύρω μας. Κορυφαία, δε, η τάση για ανθρωποφαγία στα πάντα. Πού οφείλεται αυτό, νομίζεις;
Νομίζω πως και αυτή είναι σημείο των καιρών, Αλέξανδρε. Είμαστε τόσο πιεσμένοι όλοι μας που ψάχνουμε συνεχώς να βρούμε εξιλαστήρια θύματα. Αποδιοπομπαίους τράγους παντού για να ξεσπάσουμε. Έχω την εντύπωση ότι στην πραγματικότητα θέλουμε να ασχολούμαστε περισσότερο με τις ζωές των άλλων από τις ζωές μας.
Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ, επίσης, στην μεγάλη έκρηξη του #metoo και να ρωτήσω τι νερά νιώθεις πως αφήνει πίσω του.
Για μένα αυτό που μένει από το #metoo, που είναι και ο λόγος που αυτή η προσπάθεια άξιζε τον κόπο, είναι το γεγονός ότι οι επόμενοι θύτες θα το σκεφτούν και δεύτερη φορά. Δόθηκε τόση δημοσιότητα και αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι για τους ανθρώπους αυτούς, είτε καταδικαστούν είτε όχι, η κοινωνική και η επαγγελματική τους ζωή έχει μάλλον τελειώσει. Ειδικά για τα ποινικά αδικήματα. Οπότε για να κάνεις ξανά μια τέτοια χοντράδα ή έστω να την σκεφτείς, είδες ότι το κοινωνικό αίσθημα είναι πολύ εναντίον σε αυτό και θα φοβηθείς πια πολύ περισσότερο την καταγγελία. Επίσης, κρατώ σαν θετικό πως υπήρχε συσπείρωση μετά από πολλά χρόνια από το Σωματείο μας για να το εμπιστευθούν ξανά οι ηθοποιοί.
Πρόσωπα που βρέθηκαν στο προσκήνιο λόγω του #metoo, τα βλέπεις να έρχονται και πάλι προσεχώς στο θεατρικό σανίδι;
Δεν έχω ιδέα, ειλικρινά. Ούτε μπορώ να σου πω πως έναν άνθρωπο από αυτούς που τον γνωρίζω, αν τον δω στον δρόμο, δεν θα του μιλήσω. Δεν είμαι αυτής της άποψης. Για μένα δεν είναι το θέμα αν θα βρουν αύριο έναν παραγωγό, αλλά αν ο κόσμος θα πάει να τους δει. Πόσο δηλαδή έχει γραφτεί στη μνήμη του κόσμου ένας άνθρωπος, ο οποίος δεν έχει διωχθεί ποινικά αλλά έχει αποκτήσει μια «ρετσινιά». Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα.
Τις φορές που οι συνεργασίες δεν ήταν και τόσο ονειρικές, ίσως το αντίθετο, πώς το διαχειριζόσουν για να φτάσει στο τέλος η χρονιά;
Οι περισσότερες συνεργασίες ήταν εύκολες και θεωρώ ότι είμαι από τους πολύ τυχερούς ανθρώπους γιατί έχω περάσει πολύ καλά σχεδόν σε όλες. Ήταν ελάχιστες εκείνες που ήταν δύσκολες, μία ή δύο θα μπορούσα να θυμηθώ. Στην τηλεόραση έχω περάσει ζάχαρη, για αυτό και την αγαπάω τόσο πολύ! Το ίδιο όμως και στο θέατρο. Θεωρώ ότι πρέπει να φέρεις στη δουλειά το καλό σου κομμάτι γιατί αλλιώς θα καταλήξουμε φρενοκομείο. Όλοι έχουμε τα θέματα μας, μπορεί και εγώ να έχω τσακωθεί το προηγούμενο βράδυ με κάποιον, αλλά δεν θα πάω να το βγάλω στη δουλειά. Στην πραγματικότητα αυτοί είναι οι δύσκολοι συνεργάτες, που στην τελική δεν μπορούν να διαχειριστούν τα προσωπικά κομμάτια που τους ζορίσουν και τα φέρνουν στη δουλειά σαν μια επιβολή εξουσίας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν κάτι με ενοχλεί και ξέρω πως θα εκραγώ αν του δώσω σημασία, ο μηχανισμός μου είναι να μην το βλέπω και να παύω με αυτό τον τρόπο να επικοινωνώ.
Είσαι ενεργή στα social media παίρνοντας θέση συχνά σε σημαντικά θέματα, υπάρχει όμως και ένας φόβος για την δύναμη που αυτά έχουν και πως ενίοτε την εκμεταλλεύονται;
Κατ’ αρχάς δεν είμαι από τους ανθρώπους που ποστάρω συνέχεια για θέματα κοινωνικά. Αν με ρωτάς, ναι, βρίσκω λίγο ενοχλητικό το γεγονός ότι για οποιοδήποτε θέμα υπάρχει πάντα κάποιος που θα έχει άποψη. Φυσικά και έχεις άποψη αλλά υπάρχουν και οι φίλοι σου να την μοιραστείς! Ξαφνικά έχουμε γίνει κριτές των πάντων και έχουμε άποψη για οτιδήποτε συμβεί, καταστάσεις και ανθρώπους που δεν ξέρουμε. Εγώ προσπαθώ να κρατάω μια μετριοπαθή στάση σε σχέση με αυτά που ανεβάζω. Ούτε προσπαθώ να το παίξω πως είμαι η καλύτερη, η πιο ηθική όλων ούτε είμαι συνέχεια με το δάχτυλο ψηλά για να κρίνω.
Γιατί θα παρότρυνες τον θεατή να έρθει να σας δει φέτος στο θέατρο Κάμιρος, στη Σεροτονίνη;
Να έρθει κάποιος να δει την παράσταση αν θέλει να δει κάτι διαφορετικό. Έτσι κι αλλιώς, άσχετα με την δική μου παρουσία, προσπαθώντας να σκεφτώ τις παραστάσεις που έχω δει όλα αυτά τα χρόνια θεωρώ ότι είναι λίγο πιο… κουνημένο το σύμπαν σε αυτή την δουλειά. Μπορεί να είναι μεν μια περίεργη παράσταση, αλλά θα έρθει σε επαφή με έναν σύγχρονο συγγραφέα που τα θέματα με τα καταπιάνεται δεν μπορείς να βρεις περισσότερο εσένα!
* Η Μαρία Κωνσταντάκη βρίσκεται στην παράσταση «Σεροτονίνη» στο θέατρο Κάμιρος και ραδιοφωνικά καθημερινά 06:00 – 10:00 με τον Στάρη Χριστοφορίδη στον Easy 97,2.