Τέλη της δεκαετίας του εβδομήντα μια ταινία έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την εικόνα της Τουρκίας στο εξωτερικό. Το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» έγινε έκφραση που χαρακτήριζε όχι μόνο την κακομεταχείριση και τους βιασμούς στις τουρκικές φυλακές, αλλά και την υπανάπτυξη της χώρας. 40 χρόνια αργότερα, η Τουρκία με μια επιτυχημένη συνταγή για σαπουνόπερες, παίρνει τη ρεβάνς.
Η βιομηχανία των τηλεοπτικών σειρών έγινε εξαγωγικό προϊόν με έσοδα περίπου 100 εκατ. δολάρια, που τα ερχόμενα χρόνια υπολογίζεται να φτάσουν στα 300 εκατ. Αλλά τα οικονομικά κέρδη δεν περιορίζονται στην πώληση των σειρών στις τηλεοράσεις του εξωτερικού. Εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες ταξιδεύουν στην Τουρκία για να επισκεφτούν τα μέρη που γυρίζονται τα σήριαλ. Η εικόνα της Τουρκίας, ιδιαίτερα στην Μέση Ανατολή, αναβαθμίζεται.
Το «Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα» ταξιδεύει στην Κωνσταντινούπολη, συναντά τους συντελεστές της τουρκικής βιομηχανίας του θεάματος, ερευνά την κοινωνική διάσταση αλλά και τις διπλωματικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις της σαπουνόπερας: πρόκειται για το “μαλακό οπλοστάσιο” της Τουρκίας.
Ο Ιζέτ Πίντο είναι επικεφαλής μιας από τις μεγαλύτερες εταιρίες διανομής. Αυτός είχε και την ιδέα να πουλήσει τις σειρές στο εξωτερικό. Αυτό που ακολούθησε ήταν το φαινόμενο «Χίλιες και μια Νύχτες», το παραμύθι της Σεχραζάτ και του Ονούρ που καθήλωσε πολλές ελληνικές οικογένειες μπροστά στην τηλεόραση. Η συνέχεια ήταν απλά ένα ντόμινο. Οι τούρκικες σειρές άρχισαν να πωλούνται η μια μετά την άλλη σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές στις χώρες του εξωτερικού και κυρίως στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή.
Η Τζεϊντά Ντουβεντζί έγινε πασίγνωστη στην Ελλάδα ως η αλκοολική Μπενού από τις «Χίλιες και μια Νύχτες». Τώρα είναι μια από τις τουρκάλες «Νοικοκυρές σε Απόγνωση» και υποδύεται μια μητέρα που προσπαθεί να συνδυάσει οικογένεια και καριέρα. Ο παραγωγός Φατίχ Ακσόυ λέει ότι η συνταγή της επιτυχίας δεν είναι οι φόνοι, όπως στην αμερικάνικη εκδοχή της σειράς, αλλά τα συναισθήματα. Πρόκειται για μια καλοστημένη βιομηχανία παραγωγής εικόνας.
Για την Άσλι Τουντζ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί της Κωνσταντινούπολης, τα περισσότερα σήριαλ προβάλλουν συντηρητικά πρότυπα και ενισχύουν την κυρίαρχη θέση του άνδρα στην κοινωνία. Στο ίδιο πανεπιστήμιο διδάσκει και η ηθοποιός Ντιντέμ Γιαλινέϊ. Στη χώρα μας έγινε γνωστή ως Φερντά, μια από τις τρεις αδερφές της μελοδραματικής σειράς «Μοιραίος Έρωτας» στην οποία δύο αδερφές αγαπούν τον ίδιο άντρα. Κρατά στα χέρια της ένα ελληνικό περιοδικό με αφιέρωμα στην ίδια και μιλά για την επιτυχία της σειράς και τα ακαδημαϊκά της σχέδια.
Ο έρωτας είναι το θέμα και του σήριαλ «Δύο όχθες ένας Ισμαήλ». Πρόκειται για τις περιπέτειες ενός ψαρά που έχει 2 ζωές και 2 οικογένειες, μια στο Αϊβαλί και μια στην Μυτιλήνη. Όταν λείπει στην Τουρκία λέει στην ελληνίδα γυναίκα του (Ελένη Φιλίνη) ότι πάει για ψάρεμα. Η ιδέα για το σενάριο ήταν του Ερντάλ Οζγιαντζιλάρ, του ηθοποιού που υποδύεται τον Ισμαήλ. Συναντά τον Στέλιο Κούλογλου στο Βόσπορο και λέει ότι εμπνεύστηκε την ιστορία από πραγματικές καταστάσεις που συνάντησε δουλεύοντας και ταξιδεύοντας στην Μικρά Ασία και στα ελληνικά νησιά.
Στο παζάρι της Κωνσταντινούπολης το δαχτυλίδι που σχεδίασε ο ίδιος ο σουλτάνος Σουλεϊμάν και το χάρισε στην αγαπημένη του Χιουρέμ γίνεται ανάρπαστο με αντίτιμο 35 ευρώ. Ο πωλητής του παζαριού δείχνει όλη τη σειρά κοσμημάτων της Χιουρέμ στο φακό του «Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα» και ισχυρίζεται ότι παρά την οικονομική κρίση η πελατεία καλά κρατεί και ότι οι ελληνίδες είναι από τις καλές πελάτισσές του. Η δημοτικότητα του δαχτυλιδιού εκτινάχθηκε στα ύψη μετά από τη σειρά που από το 2011 έχει διχάσει την Τουρκία: «Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής», ο 10ος σουλτάνος της οθωμανικής αυτοκρατορίας τον 16 αιώνα. Ο ίδιος ο Ερντογάν ζητά δημοσίως την παύση των γυρισμάτων με τη δικαιολογία ότι διαστρεβλώνει την ιστορική πραγματικότητα ενώ διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν από φανατικούς υπερασπιστές της οθωμανικής κληρονομιάς. Ο κωμικός Φερχάν Σενσόι, σατιρίζει τις δηλώσεις του Ερντογάν λέγοντας ότι αντιδρά «γιατί δεν θέλει να βλέπει άλλον σουλτάνο στην τηλεόραση εκτός από τον εαυτό του».
«Για τα μεσαία νοικοκυριά της Τουρκίας η παρακολούθηση των τουρκικών σήριαλ είναι ένας τρόπος ζωής» υποστηρίζει ο δημοσιογράφος Τουργούλ Έριλμαζ ο οποίος παράλληλα γράφει το σενάριο για τη «Χαμένη Πόλη» μια σειρά διαφορετική που στηρίζεται στη ρεαλιστική απεικόνιση μιας υποβαθμισμένης γειτονιάς της Κωνσταντινούπολης με πολλούς μετανάστες και μεγάλη εγκληματικότητα.
Ο Ορχάν Τεκέλιογλου ερευνά στο πανεπιστήμιο Μπαχτσεσεχίρ τα τηλεοπτικά σήριαλ και τα ριάλιτι σόου. «Και τα δύο εκφράζουν τα όνειρα και τις δυσκολίες εκατομμυρίων Τούρκων που μεταναστεύουν από τις επαρχίες στις πόλεις» θα πει. Για κάποιες ηρωίδες το τέλος είναι καλό: Η ηθοποιός Σονγκιούλ Οντέν έκλεψε με το χαμόγελό της τις καρδιές των τηλεθεατών και αναδείχθηκε καλύτερη ηθοποιός στη Μ. Ανατολή. Το ΡΧΣ συναντά την τηλεοπτική Γκιουμούς στα γυρίσματα της σειράς «Νοικοκυρές σε Απόγνωση» όπου πρωταγωνιστεί.
Η κωμική σειρά «Ευρώπη-Ευρώπη» καταπιάνεται με ένα άλλο τουρκικό όνειρο, την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε. και διακωμωδεί την προσαρμογή δύο διαμετρικά αντίθετων οικογενειών στα νέα δεδομένα. Η μια πιστή σε τουρκικές παραδόσεις όπως το κοκορέτσι, η άλλη έχει ήδη εγκαταστήσει τρεις διαφορετικούς κάδους σκουπιδιών για ανακύκλωση… Έλα όμως που η κόρη της τυπικής τουρκικής δεσμεύεται κρυφά με το γιο της δυτικής οικογένειας;
«Μπορεί κανείς να μη μιλά πια για το «Εξπρές του Μεσονυχτίου» καταλήγει η Άσλι Τουντζ. «Τώρα οι περισσότεροι κάνουν λόγο για τα τηλεοπτικά σήριαλ. Αυτό δείχνει ότι η τακτική αυτή είναι επιτυχής παρότι τα σενάρια είναι τις περισσότερες φορές κενά νοήματος».
Το «Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα» δε χάνει την ευκαιρία να συναντήσει και Έλληνες που ζουν και εργάζονται στην Κωνσταντινούπολη. Πίνει καφέ με τη Ρένα και την Πόπη που έχουν μόλις ανοίξει το καφέ «Καλημέρα Τζιχάνγκιρ» στην ομώνυμη περιοχή της πόλης, συναντά την παρέα του «Hava Baba» και συνομιλεί με τη δημοσιογράφο Αριάννα Φερεντίνου.
Διαβάστε ακόμα: