Κάτια Δανδουλάκη: «Έχω πέσει πολλές φορές στα τάρταρα και πάντα το θέατρο με ανασήκωνε»

Η Κάτια Δανδουλάκη μιλάει αποκλειστικά στο zappIT με αφορμή το έργο «Το καινούργιο παιδί» των Μιχάλη Ρέππα και Θανάση Παπαθανασίου που παρουσιάζει με επιτυχία στο θέατρο της. Μια μεγάλη κυρία του θεάτρου η οποία γοητεύει διαχρονικά με την ευγένεια, το ήθος και το ταλέντο της εφ’ όλης της ύλης με την Τέχνη της σε πρώτο πλάνο…

Τι σας φοβίζει περισσότερο σε όσα βιώνουμε σήμερα, λίγο πριν την αυλαία του 2021;

Ζούμε σε μια αλλοπρόσαλλη στιγμή της κοινωνίας που γαβγίζουν όλοι, δαγκώνουν όλοι. Αυτό το δάγκωμα νιώθω πως είναι από πόνο, από έλλειψη αγάπης. Εκείνο που με πονάει βαθιά, γι’ αυτό και δεν ανοίγω πια την τηλεόραση μου, είναι όταν βλέπω να συμπεριφέρονται στην ανθρώπινη ύπαρξη σαν να είναι ένα πράγμα. Να πετάνε τους ανθρώπους από τα κάγκελα γιατί «δεν τους θέλουμε και πρέπει να βρουν αλλού την τύχη τους». Το καταλαβαίνω λογικά, δεν το καταλαβαίνω όμως με τίποτα συναισθηματικά. Καταλαβαίνω γιατί λένε οι μεν έτσι και οι άλλοι τρέχουν, αλλά αυτό με τσακίζει. Δεν μπορώ να το διαχειριστώ. Το γεγονός πως ο κόσμος έχει φτάσει σε αυτή την αλλοφροσύνη με φοβίζει, ναι και με πονάει βαθιά μέσα μου. Όταν όμως υπάρχει σαν χαλί η αγάπη, που είναι βάλσαμο στην ψυχή, όλα μπορούν να αλλάξουν. Δεν νομίζω άλλωστε πως σκοτώνει κανείς από αγάπη παρά από έλλειψη αγάπης.

Σε αυτό πάνω ανθίζουν και όσα θέλατε να μοιραστείτε με το κοινό εσείς, ο Θανάσης Παπαθανασίου και ο Μιχάλης Ρέππας;

Ακριβώς σε αυτό βρίσκονται όσα θέλαμε να εξομολογηθούμε. Οι τολμηροί που φτάνουν και μπαίνουν στο θέατρο, νομίζουν ότι ο μονόλογος έχει μέσα ένα «ωχ». Κατά τη διάρκεια της παράστασης όμως το ξεπερνούν και αναρωτιούνται πως πέρασε η ώρα όταν πέφτει η αυλαία. Είναι τόσο ανάγλυφες και οικίες οι καταστάσεις που παρουσιάζονται, ενώ δεν υπάρχει απλή αφήγηση αλλά παίξιμο μέσα στην αφήγηση. Νιώθουν σαν να βλέπουν μια ταινία με πολλούς χαρακτήρες και το θέμα της αφορά όλους.

Ποια στοιχεία της ζωής της Δάφνης, της ηρωίδας στο «Καινούργιο παιδί» σας γοήτευσαν στην πρώτη σας γνωριμία; 

Κανένα στοιχείο από την πρώτη της διαδρομή, παρά μονάχα κάτι πολύ κρυφό που είχε μέσα της και το οποίο φαίνεται μόνο στο τέλος. Είναι μια μεγάλη επαναστάτισσα. Αυτό είναι που διαποτίζει και την προσέγγιση μου από την πρώτη στιγμή. Δείχνει εξαιρετικά συντηρητική, πηγαίνει με όλα τα ρεύματα, όμως μέσα της υπάρχει μια αγάπη προς όλους και όλα. Αυτό είναι που με συγκίνησε. Έχει μόνο αγάπη και αυτό είναι το χρυσάφι που κουβαλάει μέσα της. Η Δάφνη είναι ένα σύμβολο από την άποψη του ότι όλοι είμαστε μοναδικοί και αν κανείς πιστέψει στην μοναδικότητα του είναι ικανός να κάνει πολύ μεγάλα πράγματα.

Πως ήρθε η στιγμή αυτό το παιδί να βγει στο φως και να ανταμώσει το κοινό;

Ήταν σαν ένα δώρο που μου έκαναν ο Θανάσης Παπαθανασίου και ο Μιχάλης Ρέππας. Ξεκίνησε από μια λαχτάρα δική μου μέσα στην πρώτη καραντίνα. Τους πήρα τηλέφωνο και τους εξέφρασα πως είχα ανάγκη να παίξω κάτι που να μιλάει για την γενιά μας. Αυτές τις πέντε δεκαετίες που έγιναν συγκλονιστικά πράγματα, καθώς από την δικτατορία μέχρι σήμερα τα σκαμπανεβάσματα ήταν σαν ένα λούνα παρκ που πήγαινε στα ύψη και στα τάρταρα μέχρι την απόλυτη καταστροφή. Αυτή τη διαδρομή την έχουμε δει στο θέατρο όσον αφορά την μικροαστική λαϊκή τάξη. Υπάρχει όμως και μια άλλη, η μέση αστική που είναι και ο μεγαλύτερος κορμός της κοινωνίας. Όλοι όσοι εξοντώθηκαν τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια και δεν τους έβλεπα σε κανένα θεατρικό έργο. Η λαχτάρα μου, δε, συνέπεσε με την αγωνία των παιδιών να γράψουν κάτι που να αφορά στη γενιά μας. Το θέλω μας συνέπεσε για κάτι που και οι τρεις μας θέλαμε να επικοινωνήσουμε σε μια ακραία, κομβική στιγμή αλλαγής της ζωής μας. Έχοντας κάνει αρκετά πράγματα μαζί μέχρι σήμερα, θα μου επιτρέψετε να πω πως η συγκεκριμένη δουλειά είναι το πιο πλήρες, καίριο και ουσιαστικό τους έργο. Η τεχνική του γραψίματος τους είναι τόσο εξελιγμένη που αισθάνεσαι ότι βλέπεις κάτι εξαιρετικά απλοϊκό το οποίο, όμως, είναι τόσο βαθύ όσο δεν περιγράφεται.

«Μια ηρωίδα της διπλανής πόρτας που σε καλεί να μοιραστεί με γλυκύτητα μα και πόνο ψυχής μαζί σου όλη την ζωή της. Μια ζωή δοσμένη σε ένα βράδυ» είχα γράψει, αγαπητή μου, στην θεατρική μας ατζέντα λίγες εβδομάδες νωρίτερα.

Μα αυτό ακριβώς δεν είναι; Κάτι πολύ γνώριμο, πολύ οικείο στον θεατή. Σας ευχαριστώ. Οι θεατές νιώθουν πως στο πρόσωπο της Δάφνης είναι η Κάτια που κάτι θέλει να τους πει και αυτό αφορά κάθε έναν ξεχωριστά, άνδρες και γυναίκες. Να αναφέρω, επίσης, πως ανοίξαμε στη δυσκολότερη των συνθηκών όπως και όλα τα θέατρα και ο κόσμος, αν και βλέπω πως θέλει πολύ να μπει στην αίθουσα, φοβάται και το καταλαβαίνω. Και γω φοβάμαι. Το πιο συγκινητικό όμως είναι στην υπόκλιση που από μακριά θεατές μού μιλούν μέσα από την μάσκα και μου κάνουν νοήματα με δάκρυα στα μάτια. Αυτό μου σπαράζει την ψυχή, γίνομαι χώμα. Το μήνυμα του έργου είναι η αισιοδοξία που αποπνέει μέσα από αυτή την μελαγχολία και το δάκρυ, που υπογραμμίζετε, που είναι όμως γλυκό γιατί αντιπροσωπεύει την αναγνώριση των παιδικών μας χρόνων.

Πηγαίνοντας στην τηλεόραση, οι ταχείς ρυθμοί θεωρείτε πως μπερδεύουν τα νέα παιδιά; Είχαμε μια σχετική κουβέντα με τον Γιώργο Αρμένη που έκανε αντικατάσταση στην παράσταση και λόγω… τηλεόρασης δεν έβρισκε συμπαίκτη στις πρόβες του.

Έχουμε τις ίδιες καταβολές από το Θέατρο Τέχνης με τον Γιώργο και τις ίδιες θεατρικές αρχές. Αυτό είναι δυστυχώς το καινούργιο μας δεδομένο. Τα νέα παιδιά κάνουν αναγκαστικά τηλεόραση, μετά έρχονται στην πρόβα και ίσως κάνουν και πρόβες για άλλη παράσταση. Εγώ το θαυμάζω αυτό, είναι μια άλλου είδους κατάσταση αλλά δεν μπορώ να την κατανοήσω. Δεν μπορώ να βάλω τον εαυτό μου σε αυτήν. Έχω μεγαλώσει αλλιώς και είναι αργά για να υιοθετήσω έναν άλλον τρόπο ζωής. Για μας η πρόβα ήταν πάντα μια ιεροτελεστία. Άλλος τρόπος δουλειάς, άλλη εποχή. Δεν υποτιμώ κανέναν και προσέχω αυτό που λέω. Υποκλίνομαι σε αυτό που κάνουν, απλώς έχω μάθει αλλιώς.

Κάποιες φορές, ωστόσο, σας συναντά αυτός ο τρόπος όπως στον συνδυασμό των γυρισμάτων για τις «Άγριες Μέλισσες».

Όταν με υποχρεώνει η ζωή να τον ακολουθήσω, γιατί δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά, υποφέρω αφάνταστα. Δεν περνάω καλά. Κάνω τη δουλειά που θα έκανα μόνη ακριβώς όπως και πριν και σκέφτομαι ότι πρέπει να προσαρμοστώ στην καινούργια κατάσταση γιατί αυτή είναι. Μόνο που δεν μου δίνει χαρά. Θα σας πω πως μου έχει λείψει η Λάμψη. Στην αρχή όλοι την έβριζαν μα όλοι την έβλεπαν. Η ποιότητα είναι στην εκκίνηση της διαχείρισης αυτού που είναι να κάνεις. Τότε είχαμε την άνεση να κάνουμε τέσσερις πρόβες, να βλέπουμε το μόνιτορ, να επαναλαμβάνουμε τις σκηνές. Αυτά τώρα δεν υπάρχουν. Μια και έξω! Ότι έκανες, έκανες και αν το πρόλαβες, το πρόλαβες! Παίζουμε με τις πιθανότητες να τα καταφέρουμε με την πρώτη. Όταν εγώ δεν τα κατάφερνα, γύριζα στο σπίτι μου άρρωστη. Δεν υπήρχε ευκαιρία επανάληψης, παρά μόνο η ταχυδακτυλουργία της στιγμής. Γι’ αυτό θεωρώ ήρωες τα παιδιά που το κάνουν επιτυχώς, αλλά τους έλεγα «τι κρίμα που δεν ζήσατε και τις άλλες συνθήκες για να μπορείτε να το γευτείτε». Τώρα αυτό δεν μπορεί να γίνει γιατί από την έλλειψη ύπνου, με δύο και τρεις μόνο ώρες, ερείπια ήμασταν όλοι.

Γιατί συνέβη αυτή η αλλαγή και φτάσαμε σε τέτοιες ταχύτητες;

Η ζωή είναι τόσο απρόβλεπτη. Η τηλεόραση ξαφνικά ξύπνησε και ήθελε να καταφέρει πολλά σε πολύ μικρό χρόνο, με το ένα τέταρτο των παλιών αμοιβών, γιατί δεν έβγαινε διαφορετικά το κόστος. Δημιουργήθηκε η ανάγκη να δουλεύουμε τώρα πιο πολλές ώρες, με μειωμένες αμοιβές των συντελεστών για να έχουμε το προϊόν μια ώρα αρχύτερα και να βγαίνει η παραγωγή. Για να συνεχιστεί αυτό, αν έχει κάτι επιτυχία το πάμε δεύτερο χρόνο και αν αυτός έχει επιτυχία το πάμε και τρίτο αλλά πάντα κρατώντας τους ίδιους χρόνους. Αυτό, λοιπόν, έφτασε στην υπερβολή του. Εγώ έκανα μια ζωή τηλεόραση και θέατρο, αλλά αυτές τις δυο χρονιές των Μελισσών πήγα να τρελαθώ.

Και ήταν επιλογή σας να κλείσει ο κύκλος στη σειρά στα δύο χρόνια;

Όταν μου ανέλυσε η Μελίνα Τσαμπάνη την τροπή της ιστορίας, όπως δηλαδή την σκεφτόταν, δεν ήταν κάτι που θα το ήθελα. Προτίμησα να κλείσει η ιστορία της Ανέτ. Δεν σκέφτηκα την δική μου παύση καθώς πάντα ακολουθούσα τα σίριαλ από το πρώτο τους πλάνο μέχρι το τελευταίο. Συμφωνήσαμε όμως από κοινού σε αυτή την περίπτωση, εφόσον διαφωνούσα, να σταματήσω εκείνη την ώρα.

Στις πιο δύσκολες στιγμές της καλλιτεχνικής σας διαδρομής, τις πιο στενάχωρες, πως ανασηκωνόσασταν;

Δύσκολη ερώτηση θα ομολογήσω και αυτό γιατί έχω πέσει πάρα πολλές φορές στα τάρταρα. Και οι επιτυχίες που έχω κάνει έχουν έρθει μετά από πολλή δουλειά και δυσκολίες. Αυτό που με ανασήκωνε πάντα ήταν το θέατρο. Η ανάγκη μου να επιβιώσω μέσα από την υποκριτική. Δεν ήξερα να κάνω κάτι άλλο. Δεν έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου ότι θα μπορούσα να κάνω κάτι άλλο καλύτερα και επειδή είμαι οπαδός του πρωταθλητισμού ήθελα πάντα να δω αν να είμαι ικανή να κόψω το νήμα πρώτη. Αυτή ήταν η κατάρα αν θέλετε και περνούσα δύσκολα στην περίοδο απογοήτευσης. Γιατί σε κάνει να αναρωτιέσαι μήπως δεν είσαι αρκετή, μήπως σου λείπουν ικανότητες. Με την πάροδο του χρόνου όμως κατανοείς πως αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει εφόσον έχεις διάρκεια πενήντα χρόνων. Απλώς είναι τόσο μεγάλες οι απογοητεύσεις και οι ανατροπές που πρέπει να έχεις μεγάλη υπομονή και πολλές αντοχές. Θέλω να τονίσω, επίσης, πως είμαι υπέρ της απόλυτης αποδοχής του εαυτού μας. Όταν δεν μπορείς να αποδεχθείς τις αδυναμίες σου, τις κακίες σου και αυτό που είσαι, νομίζοντας πως είσαι κάποιος άλλος, δεν μπορείς να πας πουθενά.

Αυτήν, όμως, την υπογράμμιση πότε και πως την κάνατε πράξη; 

Με την βοήθεια από σύμβουλο αυτογνωσίας δουλεύοντας πάρα πολύ την ψυχή μου. Είχα αποδεχθεί τον εαυτό μου από την πρώτη στιγμή αλλά έψαχνα τον άνθρωπο που θα μπορούσα να επικοινωνήσω μαζί του. Τον βρήκα όταν διαλύθηκα και έφυγαν από την ζωή όλοι οι λατρευτοί μου άνθρωποι. Τότε πραγματικά διαλύθηκα. Αναζήτησα σύμβουλο αυτογνωσίας με τον οποίο και έκανα μεγάλη δουλειά με τον εαυτό μου για να μπορέσω να καταφέρω να συνεχίσω.

Λάθη υπήρξαν από πλευρά σας στην διαδρομή;

Κανένα. Και το λέω αυτό καθώς όλα τα ήθελα τόσο πολύ οπότε γιατί να σας πω σήμερα πως ήταν λάθη; Αφού το σκέφτηκα, αφού το ξανασκέφτηκα και αφού έκανα μια παταγώδη αποτυχία, γιατί να σας πω πως έκανα λάθος; Τα αγάπησα τα λάθη μου, τα ήθελα. Μέσα από αυτά έμαθα πολλά, όπως ότι πάντα θα κάνεις ένα επόμενο. Ίσως να μην πέσω στην ίδια τρύπα αλλά θα πέσω στην επόμενη!

Κλείνοντας, δίχως διάθεση ανάλωσης, θα συμφωνούσατε με την σκέψη πως μόνοι μας οι άνθρωποι του θεάτρου το πληγώσαμε ακόμα περισσότερο μέσα από το #metoo;

Κοιτάξτε, είναι ευλογημένος χώρος του θεάτρου. Μια παιδική χαρά, όχι ένας τόπος εγκλημάτων. Επειδή είναι κάτω από τα φώτα και ο κόσμος μάς βλέπει καθημερινά στην τηλεόραση, γίνονται λάθη και όταν μπλέξουμε, δεν ξέρει κανείς πότε να βάλει το φρένο του. Χρειάζεται αυτοσυγκράτηση από όλους. Όταν υπάρχει αυτοσυγκράτηση από τους ηθοποιούς, τον σκηνοθέτη και τον παραγωγό θα έχεις και μια γερή αντίσταση στο όποιο κύμα. Προσωπικά έτσι ήμουν από μικρή στα ανάλογα που αντιμετώπισα. Δεν άφηνα τον εαυτό μου να αναλωθεί παρά μονάχα σε καίρια πράγματα χωρίς ποτέ παράλληλα να έχω κακή σχέση με τον Τύπο. Ξεκαθάριζα πάντα πως δεν πρέπει να κάνω αυτό ή εκείνο δεν θα μου κάνει καλό. Στην περίπτωση αυτή, λοιπόν, φάνηκαν οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες. Ούτε για αστείο δεν είναι αυτός ο χώρος μας. Το θέατρο είναι ιερό, ένα επάγγελμα ψυχής. Το πιο εύκολο όμως είναι να του δώσεις μία και να το βρομίσεις. Γιατί δεν ασχολήθηκε κανείς με την θρησκεία, την εκκλησία, την παιδεία, την δημοσιογραφία; Το θέατρο όμως είναι το υπέροχο παιδί όπου… θα ρίξουμε τον ταύρο μέσα γιατί «είναι πιο ανεξέλεγκτα τα πράγματα».